Otizm, yaygın gelişimsel bozukluk (YGB) veya otizm spektrum bozukluğu (OSB) olarak bilinen, sosyal etkileşimde, dil becerilerinde ve soyut algılamada gerilik ve gecikmeyle karakterize edilen nörogelişimsel bir bozukluktur. Ayrıca stereotipik/tekrarlayıcı davranışlar, sınırlı ilgi alanları, ekolali (söylenenleri tekrar etme) ve duyusal hassasiyet gibi belirtiler de görülebilir.

Otizmin kesin sebebi henüz bilinmemektedir. Ancak, genetik ve çevresel etmenlerin rol oynadığına dair bilimsel çalışmalar bulunmaktadır.

Otizmin kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak, erken tanı ve uygun özel eğitim programları ile davranış bozuklukları azaltılabilir, bilişsel düzey ve dil becerileri geliştirilebilir. Bu şekilde, otizmli bireyler yaşıtlarıyla birlikte eğitim alabilecek seviyeye gelebilirler.

Otizme sıklıkla dikkat eksikliği, hiperaktivite, obsesif kompulsif bozukluk ve depresyon gibi eş tanılar eşlik edebilir. Bu tanılar, otizmli bireyin eğitimden alacağı faydayı azaltabilir. Bu nedenle, çocuk ve ergen psikiyatristi tarafından uygun görülen ilaç tedavisi, çocuğun eğitime daha açık hale gelmesini ve gelişim sürecinde daha iyi sonuçlar alınmasını sağlayabilir.

Otizm tanısı, çocuk ve ergen psikiyatristi tarafından konulabilir.

*Sosyal etkileşimde kısıtlılık *Dil becerilerinde gerilik veya yokluğu *Zamir kullanımında yanlışlık (kendinden bahsederken ismiyle hitap etme) *Sorulara yanıt vermek yerine tekrar ederek karşılık verme (ekolali) *Televizyon veya benzeri yerlerden duyduğu ifadeleri sürekli tekrarlama *Göz temasında azalma veya tamamen yokluğu *Ciddi öğrenme güçlükleri *Rutin işlerde ısrarcı olma ve değişime karşı direnç gösterme *Stereotipik ve tekrarlayıcı davranışlar (el çırpma, parmak ucunda yürüme vb.) *Dönen cisimlere aşırı ilgi (çamaşır makinesi, pervane vb.) *Kendini izole etme, çevresindeki kişileri yok sayma *Mecaz ve espri anlamada zorluk *Ses tonunu ve sosyal mesafeyi ayarlayamama *Koku, tat, dokunma, ses gibi duyusal uyaranlara aşırı hassasiyet *Gereksiz gülme veya ağlama *Boş yüz ifadesi ve duygusal tepkilerde eksiklik *Dikkatini odaklayamama *Küçük yaşlarda selamlaşma veya "bay bay" gibi hareketlere tepkisizlik *Adına seslenildiğinde tepki vermeme *18 aylıkken hâlâ kelime kullanmama *Rutinlerin değişmesi durumunda huzursuzluk ve agresif tepkiler *Kendine zarar verme veya çevreye zarar verme davranışları *Takıntılı ve sınırlı ilgi alanları *Monoton ve vurgusuz konuşma tarzı *Jest, mimik ve vücut dilinin sınırlı kullanımı

Otizme sıklıkla dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, zihinsel gerilik (%30-60), epilepsi (%25), obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ve duygu durum bozuklukları gibi ek tanılar eşlik edebilir.

*Esnek düşünme ve problem çözme gerektiren durumlar *Başkalarının yüz ve beden ifadelerini anlamlandırma *İlişki başlatma ve sürdürme *Arkadaş edinme *Soyut düşünme ve soyut kavramları anlama *Kendini ifade etmede yaşına uygunluk gösterememe

Otizmin teşhisinde MR, tomografi veya kan tahlili gibi yöntemler kullanılmaz. Tanı, çocuk ve ergen psikiyatristi tarafından, klinik gözlemler ve aile ile yapılan görüşmeler sonucunda konur.

Otizm, çok geniş bir yelpazeye sahip olan bir bozukluktur. Hiçbir otizmli bireyin belirtileri diğerinin tamamen aynı değildir. Bu nedenle, her çocuk için uygulanacak eğitim ve tedavi planı kişiye özgü olarak belirlenmelidir. Aileler, çocuklarını başka çocuklarla değil, kendi gelişim süreçleri ile kıyaslamalı ve ilerlemeyi bu doğrultuda değerlendirmelidir.

Evet, erkek çocuklarında otizm 4 kat fazla, asperger ise 9 kat fazla görülmektedir.

Ekolali bireyin kendisine söylenen sözleri aynı ton ve vurgu ile tekrarlamasıdır ekolali bireyin dil alanındaki geriliğinden dolayı olur dil alanındaki kelime hazinesi ve konuşma düzeyi ilerleyen çocukta ekolali zamanla azalır.

Bu çocuklar daha bebek iken ya çok ağlayan, huysuz bebekler olarak bilinir ya da tüm gününü yatakta sessiz ve tepkisiz olarak geçiren çocuklar olarak tanımlanır. Otizm özellikleri 2 ila 5 yaşları arasında belirtilerinin belirginleşmesi ile ortaya çıkar.

Denver testi yurt dışında hazırlanıp Türkiye uyarlaması yapılmış bir gelişim testidir. AGTE Testi ise Türkiye'de hazırlanmış bir gelişim belirleme testidir. İkisi de 0-6 yaş aralığındaki çocuklara ya da kendisinde gelişim geriliği olan daha ileri yaştaki çocuklara uygulanabilir. Denver testinde direkt çocukla çalışılır ve çocuğa verilen bazı materyalleri nasıl kullandığına nasıl değerlendirdiğine bakılarak uzman tarafından değerlendirilmesi yapılır. Bu iki testte de çocuğun çeşitli alanlardaki (ince ve kaba motor, dil ve konuşma ,sosyal ve davranış ,bilişsel ve öz bakım becerileri) seviyesi tespit edilir.

1) Bilişsel alan 2) Dil ve konuşma alanı 3) Sosyal beceri davranışları 4) İnce ve kaba motor alanlar 5) Öz bakım becerileri

İnce motor faaliyetler el kaslarının kullanıldığı el ile yapılan aktivitelerdir, örneğin parmaklarla tutma,ayıklama,yazma, boyama,dikiş dikme, düğme açma-kapama, fermuar açma-kapama gibi parmakların kullanıldığı etkinlikler) kaba motor faaliyetler ise genel olarak kollar bacaklar ve vücudun çalıştırıldığı tutma fırlatma atlama zıplama koşma gibi etkinliklerdir.

Otizmin 140'ı aşan çeşidi vardır ve Otizm Spektrum Bozuklukları OSB denilen bir şemsiye ifade altında toplanırlar. Her otizmli çocuğun otizminin şiddeti ya da özellikleri birbirinden farklıdır. O yüzden hiçbir ebeveyn otizmli çocuğunun özelliklerini bir başka çocukla kıyas etmemelidir. Çocuğunun sonraki durumunu önceki hali ile kıyas ederek ilerlemesini değerlendirmelidir. OSB tanısı içinde atipik otizm, asperger, yüksek işlevli otizm gibi alt isimler bulunur.

Otizmde şu 3 alanın etkilenmesi söz konusudur: 1) Bilişsel alan 2) Dil ve konuşma becerisi 3) Sosyal iletişim becerisi Tipik otizmde bu 3 alanda da ciddi problemler yaşanırken atipik otizmde bu alanların ya bazısında ciddi sıkıntı görülür ya da hepsinde kısmi problemler yaşanır ve bu her çocuğa göre değişir. Atipik otizmde zeka düzeyine, tedavinin erken başlatılmasına ek olarak iyi bir eğitimle yüz güldürücü sonuçlar elde edilmesi mümkündür.

Asperger, Otizm Spektrum Bozukluğunda bir alt alandır. Zihinsel düzeyi yani IQ'su normal ya da normalin üstündedir. Bu çocuklarda belli, kısıtlı alanlarda oldukça başarı gösterebilirler. Mekanik , elektrik.vb gibi bazı alanlarda yada görsel ve işitsel sanatlarda başarılı olabilirler. Farklı alanlarda çok iyi yere gelen pek çok aspergerli ünlü vardır ama bu her aspergerli bireyin ileri düzeyde yeteneklere sahip olacağı anlamına gelmez. Aspergerli bireylerin en büyük sorunları sosyal iletişimi başlatma ve devam etmede yaşadıkları zorluklardır. Türkiye de yurtdışında hazırlanıp ülkemize göre uyarlaması yapılan sosyal beceri eğitimleri veren kurumlar mevcuttur. Bu kurumlarda uygulanan eğitimlerden bazıları: 1)Peers Eğitimi 2)Sosyal Beceri ve Zihin Kuramı 3)Sobece

Otizmle mücadele = Özel eğitim + varsa doktorun vereceği ilaç + Kreş/ Anaokulu/Okul gibi yaşına ve gelişimine uygun sosyal ortamlar + tavsiye edilmişse diğer alanlarda çalışmalar (ergoterapi fizyoterapi, dil terapisi gibi)

Evet otizmin kalıtsal yönü vardır. Ayrıca kromozomal bazı defektler olduğuna dair çalışmalar mevcuttur. İkizlerde yapılan çalışmalarda otizmin ikizlerde görülme olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya çıkarmıştır. Otizmli çocuğu olan ailelerin başka fertlerinde de otizmin görülme olasılığı daha fazladır ya da otizme yatkınlığı olan bireyler olma ihtimali fazladır.

Otizmli bireylerde erken tanı alınması ve eğitimin erken başlaması en önemli kriterlerden biridir. Diğer bir önemli nokta da zeka bölümüdür. Zeka katsayısı iyi olan bir çocuğun eğitimi alması ve içselleştirmesi daha kolaydır. Yine de her çocukta ilerleme o çocuğa özeldir. Yaşı ilerleyen otistik bireylerde bazı belirtiler azalsa da yine de otizm özellikleri görülebilir. Bazı belirtilerde karakter özelliği olarak algılanır. Otizmin her olgusu kendini özeldir ve diğeri ile kıyaslanamaz.

Otizm spektrum ile ifade edilen bir bozukluktur. Yani hafiften çok ağıra uzanan geniş bir belirti yelpazesi gösterir. Ağır vakalarda bireyler günlük ihtiyaçlarında ömür boyu bir başkasına muhtaç iken, hafif olgularda bireyler okuyabilir, çalışma hayatına girebilir, evlenebilir. Toplum tarafından anlaşılmayan pek çok hafif otizm olgusu vardır.

Gilliam Otistik Bozukluk Derecelendirme Ölçeği 2 Türkçe Versiyonu olarak açılımını yapabileceğimiz bu test çocuktaki otizmin seviyesinin ölçulduğü bir gelişim tarama testidir. Çocuk ve bebeklerde ince/kaba motor, dil gelişimi, sosyal beceriler ve öz bakım becerilerini ölçer. 3-4 yaş üstüne uygulanır.

#Peers eğitimi #Sosyal beceri ve zihin kuramı eğitimi #Sobece(Eğitim seti) #Ayrıca bilişsel ve dil alanında yapılan çalışmalarla ilerleme kaydedildikçe, çocuk sosyal alanda da daha kolay iletişim kurabilir hale gelmektedir ve bu çalışmalar çocuğun sosyal gelişimi için büyük önem arz etmektedir.